fbpx

Krukowate - gatunki występujące w Polsce

Krukowate należą do rodziny wróblowatych i są grupą ptaków występujących na całym świecie. Są bardzo odporne na skrajne warunki środowiska, a ich cechą charakterystyczną są masywne dzioby.  Ptaki zaliczane do rodziny krukowatych są w Polsce bardzo liczne i pospolite na terenie całego naszego kraju. I pomimo, że mamy ich w Polsce zaledwie kilka gatunków, cztery spośród z nich stale ze sobą mylimy. Te cztery gatunki to: kruk, wrona, gawron i kawka.

Kruk Corvus corax

Obraz skeeze z Pixabay

Kruk Corvus corax, największy przedstawiciel krukowatych w naszym kraju – osiąga długość ciała do 67 cm, rozpiętością skrzydeł może rywalizować z myszołowem. Całkowicie czarny, z metalicznym połyskiem, ogon klinowaty, na brodzie charakterystyczna „broda” utworzona z dłuższych piór. Jeśli by więc postawić obok siebie przedstawicieli wszystkich naszych przedstawicieli krukowatych nie mogło by być mowy, aby kruka pomylić z o wiele mniejszą wroną czy gawronem.

Co ciekawe jest to największy przedstawiciel ptaków wróblowych, przy czym jest większy od myszołowa!

Niestety obecnie kruki występują na terenie Polski w zasadzie jedynie w górach i dużych kompleksach leśnych, niezwykle trudno je spotkać w rejonach osiedli miejskich, gdzie pod dostatkiem innych gatunków tej rodziny. Gniazda buduje z patyków na niedostępnych półkach skalnych lub na wysokich drzewach, głownie sosnach i świerkach.

Kruki są wszystkożerne, żywią się gryzoniami, owadami, jajami ptaków oraz ziarnem. Zimą jadają padlinę, martwe ryby i odpadki. Są samotnikami, ale czasem żerują w małych stadach. Są długowieczne – w niewoli dożywają 70 lat. 

Kruki i wilki żyją w ścisłej kooperatywie: kruki wskazują wilkom miejsca, w których zalega padlina, a te pozwalają im żerować na pozostałościach swojej uczty. Ta forma wzajemnej zależności wynika z tego, że kruki nie są w stanie same oprawić martwej padliny, aby dostać się do soczystego mięsa.

Kruki tworzą pary na całe życie, i razem bronią swego terytorium. Jako pierwsze z polskich gatunków przystępują do lęgu: samice często składają jaja już początkiem marca.

Gatunek chroniony.

Wrona czarna lub czarnowron Corvus corone

Obraz TheOtherKev z Pixabay

Wrona czarna lub czarnowron Corvus corone, nieznacznie większa od gawrona, cała czarna, z zielonawym połyskiem. W przeciwieństwie do gawronów nie szybuje. Różni się również od gawrona sylwetką o płaskim czole i grubym dziobie.

W Polsce czarnowron występuje sporadycznie, najczęściej widywany jest przy naszej zachodniej granicy – osobiście nie widziałam w Polsce żadnej wrony czarnej dobrych paręnaście lat. Zamieszkuje zadrzewienia śródpolne, skraje lasów, parki, a także zieleń miejską. Tak jak inne krukowate jest wszystkożerny.

Gatunek chroniony.

Wrona siwa Corvus corone cornix

krukowate w Polsce - wrona siwa

Wrona siwa Corvus corone cornix, nasz drugi podgatunek wrony, zdecydowanie bardziej liczny na naszych ziemiach, niż czarnowron. Na zachodnich terenach Polski, gdzie oba podgatunki się spotykają, dochodzi do krzyżowania się tych podgatunków. Charakterystyczne dwukolorowe upierzenie odróżnia ją od kruków i gawronów: czarne skrzydła i ogon, czarna głowa oraz szyja, grzbiet oraz brzuch siwe.

W odróżnieniu od kruków, wrona siwa jest ptakiem bardzo towarzyskim, często dołącza do stad gawronów i kawek. Doskonale przystosowała się do życia w mieście, skrzętnie korzysta z darów wysypisk śmietnisk.

Jest wszystkożerna, często plądruje gniazda innych ptaków, nie gardzi padliną i odpadkami, żywi się również owadami i innymi bezkręgowcami na polach i plażach, lubi także jagody i nasiona.

Buduje otwarte gniazda z patyków w koronach drzew.

Gatunek chroniony.

Gawron Corvus frugilegus

Najczęściej mylony z wroną czarną. Różni się od niej przede wszystkim jasnym dziobem. Dodatkowo jego czarne pióra w promieniach słońca mienią się barwami fioletu.

Gatunek pospolity w Polsce, ale wykazujący trend spadkowy w liczebności. Żyje w dużych koloniach, w wielkich miastach często spotyka się z niechęcią mieszkańców i właścicieli samochodów, gdyż kolonia gawronów licząca nawet po setki osobników, zakłada gniazda w alejach, tworząc przez okres lęgowy niesamowity hałas, dodatkowo zanieczyszczając odchodami samochody parkujące pod drzewami i nierzadko przechodniów.

Mimo, że często spotyka się z ludzką niechęcią, jest gatunkiem pożytecznym. Jego łacińska nazwa „frugilegus” odnosi się do jego wielkiego apetytu na owoce, których zjada bardzo wiele, przyczyniając się jednocześnie do rozprzestrzeniania się drzew i krzewów owocowych. Jest też miastowym sanitariuszem  – zbiera resztki jedzenia z ulic, zabezpieczając nas tym samym przez plagą gryzoni.

Często współwystępuje z kawkami, jest niepłochliwy, wszystkożerny, zjada głównie owady i dżdżownice, stąd widywany jest głównie na zaoranych polach, pastwiskach i nad rowami. Zimą zajmują parki, aleje i podwórka, gdzie szukają orzechy.

Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że gawrony są ptakami migrującymi. Nasze gawrony jesienią odlatują na zimowiska do Europy Zachodniej. Na ich miejsce przylatują do nas gawrony ze wschodu.

Gatunek chroniony.

Kawka zwyczajna Corvus monedula

Spośród wszystkich wymienionych tu gatunków zdecydowanie najmniejsza, bardzo pospolita w miastach. Charakteryzuje się ciemnym upierzeniem, szarym kołnierzem i czarną czapeczką. Oczy barwy mlecznobiałej silnie kontrastują z ciemnymi piórami. Samice nie różnią się od samców wyglądem.

Gatunek stadny, często występuje w towarzystwie gawronów. Zasiedla osiedla ludzkie, stare parki, skalne ściany z niszami. Gniazduje w kominach, szybach wentylacyjnych, dziuplach, skrzynkach dla kaczek, grotach, czy szczelinach skalnych. Stado kawek może liczyć nawet kilkaset osobników. W czasie przelotu ptaki z pary lecą zawsze obok siebie. Kawki łączą się w pary na całe życie.

U gatunku tego zaobserwowano zjawisko tzw. imprintingu, czyli wdrukowania. Polega ono na tym, że pisklęta przyjmują za rodzica pierwsza żywą istotę, która się nimi zaopiekuje.

Gatunek chroniony.

Kawka – odmiana leucystyczna

Coraz częściej przez ornitologów i obserwatorów amatorów obserwowane są kawki o ubarwieniu leucystycznym. Leucyzm to nic innego jak niedobory melaniny w upierzeniu.


Oprócz tych czterech gatunków, które namiętnie mylimy, warto wspomnieć, że w Polsce występują też nieco bardziej barwne krukowate. Są to: sroka, sójka oraz orzechówka.

Sroka Pica pica

Sroka Pica pica to ptak dość duży, o smukłym ciele, długim ogonie, czarno białym upierzeniu i charakterystycznym niebieskawo – fioletowym połyskiem na skrzydłach. Samce mają zwykle dłuższe ogony od samic. Budują duże, zadaszone gniazda z patyków.

Gatunek wszędobylski, łatwo adaptuje się do nowych warunków, często spotykana w towarzystwie kawek i gawronów. Można ją spotkać wszędzie, gdzie występuje choć wąski pas zadrzewień. Podobnie jak inne krukowate sroki są bardzo inteligentne, z ciekawostek sroka jest jedynym gatunkiem spoza gromady ssaków, który zdał test lustra, co świadczy o jej samoświadomości (innymi słowy ptak rozpoznał, że odbicie należy do „niego”, a nie jest to inny osobnik).

Jest czujna, ale mało płochliwa. Często tworzy hałaśliwe stada składające się z 5 nawet do 25 osobników, które nazywane są sroczymi sejmikami.

Przydomek złodziejki wziął się po prostu z jej wielkiej ciekawości, a że błyszczące przedmioty bardziej przykuwają wzrok, głównie błyskotki trafiają jej łupem, które przynosi do gniazda w celu dalszego ich zbadania.

Gatunek częściowo chroniony.

Sójka Garrulus glandarius

Sójka Garrulus glandarius – ptak wielkości kawki o jasnobrązowym upierzeniu, czarne skrzydła ozdobione niebieskim prążkowaniem oraz białymi plamami.

Zamieszkuje stare lasy, stare parki i różne zadrzewienia. Żywi się drobnymi kręgowcami, owadami, jajami innych ptaków, również pokarmem roślinnym, zwłaszcza żołędziami. Dlatego też sójki uznawane są za gatunek lasotwórczy.

Sójki są ptakami o bardzo wysokim głosie, a co ciekawe potrafią naśladować głosy innych zwierząt, czy nawet piszczenie kół od wozu. W lasach sójka pełni funkcję strażnika, ze względu właśnie na swoje donośne skrzeczenie, które ostrzega inne sójki i pozostałe ptaki i ssaki.

Powiedzenie „wybierać się jak sójka za morze” wzięło się z ich pozornych jesiennych wędrówek w stronę południa. Zwykle sójki nie przebywają dalszych odległości, na jesień jednak stają się aktywne, gdyż gromadzą pokarm na zimę. Wtedy gromadzą się w większe grupy i razem przebywają większe odległości w celu poszukiwania zapasów, co ludzie wzięli za pozorną wędrówkę tych ptaków do cieplejszych krajów.

Gatunek chroniony.

Orzechówka Nucifraga caryocatactes

Orzechówka Nucifraga caryocatactes – wielkością i sylwetką przypomina srokę, ale ma krótszy ogon i większą głowę z mocniejszym dziobem. Brunatne pióra upstrzone białymi plamkami, na głowie ciemnobrunatna czapka, brzegi skrzydeł czarne, podogonie białe.

Te najmniej popularne w Polsce krukowate zamieszkują rozległe bory, prawie wyłącznie świerczyny. W rejonach osiedli ludzkich można ją spotkać jesienią, w zaroślach leszczyny. Gnieździ się głównie w pniach sosen lub świerków.

Latem żywi się owadami i drobnymi kręgowcami, jesienią i zimą nasionami drzew iglastych i orzechami leszczyny. Orzechówka jest istotnym gatunkiem w rozprzestrzenianiu nasion limby.

Gatunek chroniony.

Poznaj pozostałe wpisy z kategorii "Przyrodnicze podobieństwa"

8 odpowiedzi

  1. Witam
    Z występowaniem Kruka chyba się poprawiło, od kilku lat obserwuję Kruki w Chojnowskim Parku Krajobrazowym w okolicach Konstancina, Solca i Borowiny (w sumie pod Warszawą w dość zabudowanym terenie).
    W tym roku zaobserwowałem nawet naukę szybowania prze młode.
    W sumie co najmniej 3 pary.
    Z Pani publikacji chciałem się upewnić, czy to na pewno Kruki i nie ma wątpliwości.
    Sylwetka przy szybowaniu jest bardzo charakterystyczna.

    Pozdrawiam
    Piotr

    1. Miło mi to słyszeć 🙂 kruk ma bardzo charakterystyczny wygląd, także łatwo go odróżnić od innych krukowatych 🙂

  2. Witam. Widziałam w mieście wronę, ale bardzo dużą – czy to możliwe, żeby wrona była sporo większa od gawrona?

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *