fbpx

Latawce, dmuchawce, mlecz

Żółty kwiat dominujący na łąkach, który po pewnym czasie przekształca się w biały, kulisty puszek, który można zdmuchnąć w cztery strony świata. Wszyscy znają tego mlecza i tego dmuchawca. Z tym, że ta powszechnie wszystkim znana roślina to nie mlecz zwyczajny, ale mniszek pospolity, roślina wykorzystywana przez zielarzy i rzadziej przez kucharzy. A mniszek? Też jest żółtym kwiatem, który przekształca się w biały puch. I na szczęście, podobnie jak mniszek, jest jadalny!

MNISZEK POSPOLITY (Taraxacum officinale)

Mniszek pospolity, zwany też lekarskim, jest jedną z najpowszechniejszych polskich roślin i ta powszechność uplasowała go u wszystkich działkowiczów, ogrodników i posiadaczy pól uprawnych w randze chwastów nad chwastami. Ten kto miał z mniszkiem do czynienia, wie jak trudno usunąć go z gleby tak, aby wyszedł z korzeniem, a nie urwał się tuż przy gruncie. Dla wszystkich niedoświadczonych rada: jeśli chcecie skutecznie usunąć mniszka musicie podważyć korzeń nożykiem lub innym narzędziem i okręcić łodygę.

Miano chwastu jest jednak bardzo krzywdzące dla mniszka, bo jest to roślina, którą można stosować zarówno w kuchni, jak i w apteczce. Niestety, pęd życia i powszechnie dostępne apteki sprawiły, że nie patrzymy na otaczającą nas przyrodę, jak na skarbiec cudownych medykamentów i smakowitych rarytasów, ale często jak na jakieś zielsko, które powoduje alergię i swędzenie skóry, a na dodatek wabi drażniące nas owady. Wielka szkoda! Z działań leczniczych mniszka wymienię zaledwie kilka: pobudza czynności wątroby, ułatwia trawienie, usuwa z organizmu nadmiar jonów sodu i potasu, obniża poziom glukozy we krwi we wczesnej cukrzycy, a nawet ma działanie przeciwnowotworowe. Kwiaty powinno zbierać się na przełomie kwietnia i maja, korzeń można zbierać cały rok, przy czym najlepiej w okresie od września do kwietnia, a liście w maju. Dawniej mniszek służył jako pożywienie w przypadku głodu lub na dworach, gdzie jadano go wzorem francuzów. Z mniszka można zrobić sałatkę, wino, słodki syrop do wyrobu chleba i ciast, a nawet wzbogacić smak kawy zbożowej. Po przepisy z użyciem mniszka możecie sięgnąć do książki Łukasza Łuczaja”Dzika kuchnia

Nocą i w pochmurne dni (jak na zdjęciu poniżej) koszyczki zamykają się, gdy jest słonecznie i ciepło otwierają, by wabić pszczoły, motyle i muchy, które przenoszą pyłek z kwiatu na kwiatek. Rosyjska kultura ludowa zawiera przysłowie mówiące, ze gdy mniszek zwija swój koszyczek, zbiera się na deszcz.

Mniszek pospolity
Mniszek pospolity

Koszyczek to nic innego jak kwiatostan mniszka, czyli zespół drobnych kwiatków. Po owiednięciu koszyczek zamyka się, aby ponownie otworzyć się, tworząc piękny puch kielichowy. Kwiatki przekształcają się w nasiona na białych nitkach zaopatrzonych w latawiec. Wystarczy dmuchnąć i nasz dmuchawiec rozlatuje się na setki pojedynczych latawców, które szybują wraz z wiatrem i w ten sposób się rozprzestrzeniają.

Mniszek pospolity
Mniszek pospolity

A skąd mylna nazwa „mlecz”? Być może od występującego w łodydze soku mlecznego. Pamiętam z dzieciństwa nasze „podboje kulinarne” okolicznych łąk. Nie raz, nie dwa wysysałyśmy mleczko z łodyżek, ale za każdym razem mleczko smakowało tak samo, czyli źle. Nie jest to może smak po którym wykrzywia się twarz, ale moich kubków smakowych sok mleczny z mniszka nie wziął szturmem. Całe szczęście, bo jest toksyczny i może powodować m.in. choroby skórne. Nazwa rodzajowa mniszka pochodzi natomiast od skojarzenia dna koszyczka po zdmuchnięciu owoców z nagą głową mnicha, zwaną tonsurą. Nazwa rodzajowa Taraxacum oznacza roślinę o gorzkim smaku lub grecką nazwę zapalenia oczu, na którą mniszek miał być stosowany. Nazwa gatunkowa officinale oznacza roślinę leczniczą. Zwyczajowych i nieaktualnych już nazw mniszka naliczyłam aż 52! Te z ciekawszych to lwi ząb (nazwa zwyczajowa we Francji i Anglii), buława hetmańska, gołębi groch, popia główka, czy świni pysk.

Mlecz zwyczajny
Mlecz zwyczajny

 

Poznaj pozostałe wpisy z kategorii "Przyrodnicze podobieństwa"

6 odpowiedzi

  1. Trafiam na źródła, gdzie Mlecz (Sonchus) określa się jako trujący. Jest, czy nie?
    Jak ktoś zrobi sobie syrop z Mlecza zamiast z Mniszka – czy mogą być tego złe konsekwencje?

    1. Tak to prawda, dlatego tak ważnym jest, aby przed przystąpieniem do zbioru roślin w celach leczniczych jest dokładna nauka ich rozpoznawania.

  2. jak to wypijałaś jako dziecko mleczko z łodygi skoro jest to trujące w wielu miejsca literatury można przeczytać o tym iż nawet nie powinno sie dotykać tego mleczka

    1. No niestety jako dziecko nie czytałam literatury, a rodzice i babcie nie pełniły nad naszą zgrają stałego nadzoru, więc kosztowało się to i owo. Z mleczkiem mlecza ktoś nas musiał podpuścić, i nikt nie chciał być gorszy i nie skosztować

  3. A mniszek? Też jest żółtym kwiatem, który przekształca się w biały puch. I na szczęście, podobnie jak mniszek, jest jadalny!

    Mniszek podobnie jak mniszek tez jest jadalny… I ja juz nie wiem czy to w kobcu dwie rozne rosliny ten mlecz i mniszek czy jedna i ta sama….

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *