Brzoza - drzewo do przytulania

Brzoza  to jedno z najlepiej rozpoznawanych drzew w Polsce. Charakterystyczna biała kora, delikatne liście pokrywające długie, gibkie gałązki, uspakajający cień, sprawiają, że jest to jedno z ulubionych drzew Polaków. Drzewa te są ważnym gatunkiem lasotwórczym. Są również drzewami pionierskimi, szybko rosnącymi i odpornymi na zanieczyszczenia przemysłowe. Dawniej uważano je za drzewa opiekuńcze, ochronne. Ich energia miała uspokajać, łagodzić stres, przywracać poczucie bezpieczeństwa.

Rodzina brzozowatych jest bardzo zróżnicowana, wyróżnia się od 30 do nawet 100 gatunków. W Polsce do najpopularniejszych gatunków należą:

brzoza brodawkowata (Betula pendula Roth.), brzoza karłowata (Betula nana L.), brzoza niska (Betula humilis Schrank), brzoza ojcowska (Betula oycoviensis Besser).

Rozpoznawanie:

Najprostszym wyznacznikiem jest kora brzozy: biała, popękana, łuszcząca się poziomymi płatami. Brzozy dorastają do 25 m wysokości, przy średnicy pnia maksymalnie do 60 cm. Korona lekka i zwiewna. Liście jajowate, opadające ku ziemi. Kwiaty w postaci kotek (na ilustracji z lewej). Orzeszki brzozy są bardzo małe, mają postać małego ziarenka opatrzonego dwoma błonkowatymi skrzydełkami. Dzięki lekkim nasionom, produkowanymi w dużych ilościach, brzoza bardzo łatwo rozprzestrzenia się. Dodatkowo brzoza wytwarza odrośla z pnia. Brzozy rzadko przekraczają 200 lat.

Brzozy lubią stanowiska dobrze oświetlone, niezbyt wilgotne. Co ciekawe w mikoryzie z korzeniami brzozy często żyją koźlaki – jeśli więc ktoś lubi te szlachetne grzyby, powinien szukać skupisk brzóz.

Drewno brzozy jest niezbyt twarde, mocne, elastyczne, ciągliwe i giętkie, na co dowodów dostarczają między innymi zdjęcia z Ojcowskiego Parku Narodowego po sławetnej śnieżycy październikowej z 2009 roku, kiedy to wiele drzew zostało powalonych, a liczne brzozy powyginały się w łuk.

Zastosowanie:

• w meblarstwie
• z kory otrzymuje się garbnik
• uprawiane są jako drzewa leśne
• stosowane jako drzewa ozdobne
• dawniej łyko brzozowe stosowane w wikliniarstwie i do produkcji rózg
• ziołolecznictwo

Dobroczynne właściwości brzozy znali już starożytni Rzymianie i Słowianie. Do dziś w zielarstwie korzysta się z liści, soku oraz kory tego drzewa.

• Liście brzozy mają zastosowanie moczopędne i napotne. Stosuje się je do leczenia kamicy nerkowej, zapalenia pęcherza moczowego i cewki moczowej oraz w stanie ogólnego osłabienia organizmu. Liście to również doskonałe lekarstwo na trądzik oraz wzmocnienie włosów. Okłady ze świeżych liści dadzą ulgę w bólach reumatycznych, a także w przypadku napięć mięśniowych okolic ramion i karku.
• Sok z brzozy zalecany jest głównie osobom z problemami skórnymi, a więc głównie przy trądziku i łuszczycy
• Dziegieć o niezwykłych właściwościach i niepowtarzalnym zapachu, był często opisywany w polskiej literaturze, można również go znaleźć w naszych przysłowiach. Jest to lepka ciecz o ciemnobrązowej barwie, otrzymywana w wyniku suchej destylacji kory brzozowej. Ta cudowna ciecz posiada właściwości antyseptyczne i bakteriobójcze. Dawniej stosowano go powszechnie na choroby skórne. Do dziś stosuje się go do leczenia łuszczycy, ale ze względu na trudne do usunięcia plamy nie jest lubiany przez pacjentów. Dziegieć ma również zastosowanie w weterynarii: służy jako środek do wykonywania opatrunków oraz do pielęgnacji racic u bydła lub kopyt u koni.

Oczywiście są to najważniejsze zastosowania dobroczynnej brzozy, jest ich w istocie znacznie więcej, chętnych odsyłam do specjalistycznych książek.