Sarna to czy jeleń?

Dzisiejsze środowe podobieństwa postanowiłam poświęcić naszym najpopularniejszym rogaczom: sarnie i jeleniowi. Bo wbrew powszechnej opinii sarna to nie żona jelenia, a całkowicie odrębny gatunek. Tak więc samica jelenia to łania, samiec to byk, a młode to cielęta. Samica sarny zaś to koza, samiec to kozioł/rogacz (lub w języku łowieckim sarniak), a młode to koźlęta.

Sarna europejska Capreolus capreolus

Gatunek mniejszy, bardziej pospolity, o mniej okazałym porożu (parostki). Sarna jest posiadaczką długich, smukłych nóg (cewek), czerwonobrązowej w lecie lub siwobrązowej sierści w zimie (sukni) oraz charakterystycznej białej lub rzadziej żółtej plamie (lusterko) na pośladkach. Nogi opatrzone małymi, ostrymi racicami, z palcami bocznymi wysoko osadzonymi (nie dotykają podłoża). Zwierze to żyje w stadach zwanych rudlami, którym przewodzi doświadczona samica. Samce prowadzą walki o terytorium i o samice.

Sarny są ulubioną ofiarą rysi, polują na nie również wilki, niedźwiedzie, lisy oraz zdziczałe psy. Jest to gatunek łowny, objęty okresem ochronnym.
Występują w lasach, można ją zaobserwować na polanach, na skraju lasu, ale też na polach. Niektórzy wyodrębnili nawet nową formę ekologiczną gatunku nazywając ją sarną polną. Do przeżycia nie wymaga lasów, wyraźnie zaś preferuje otwarte tereny z zadrzewieniami śródpolnymi.

Jeleń szlachetny Cervus elaphus

Jelenie ubarwione są jednolicie – od barwy rudej po brązowopłową w lecie oraz szarej zimą, natomiast u cieląt występuje charakterystyczne cętkowanie. Szyje porastają dłuższe włosy, tworząc swego rodzaju kołnierz/grzywę. Z ciekawostek, ogon jelenia nazywany jest kwiatiem i osiąga długość 15 cm. Jelenie posiadają grandle/haki, czyli szczątkowe kły w górnej szczęce. Charakterystyczną cechą jest również diastema, czyli przerwa w dolnej szczęce. Jednak tym co najbardziej odróżnia samca jelenia od samca sarny jest poroże (wieniec), składające się z okrągłej tyki i zróżnicowanej liczby odnóg – im więcej odnóg tym starszy osobnik, nie da się jednak jednoznacznie określić wieku samca na podstawie ilości odnóg. Jelenie żyją w stadach zwanych chmarami, którym przewodzi łania licówka.

Zimą obecność w danym terenie jelenia i sarny możemy stwierdzić po tropach, czyli odbiciach stóp zwierząt. Tropy sarny są małe i wąskie, odróżniają się od tropów innych kopytnych wyraźnym śladem przedniej krawędzi racic. Tropy jelenia są większe i przypominają tropy dzika, z tym że nie mają odbić szpil, czyli wyrostków rogowych znajdujących się powyżej racic – odbijają się jedynie w bardzo miękkim, głębokim śniegu.

Bardziej zaawansowaną sztuką jest odróżnianie tych gatunków po włosach – mają one bowiem inną strukturę. Tą metodę wykorzystują badacze na terenowe określenie diety drapieżników. Na jelenia polują głównie wilki, ale bywają również ofiarami rysi i niedźwiedzi. W Polsce jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. W szkółkach drzew potrafią przynieść duże straty przez zgryzanie wierzchołków iglaków oraz przez tzw. spałowanie, czyli obdzieranie kory drzew.
Naukowcy wyróżniają kilka ekotypów jelenia: jeleń bieszczadzki (największy), jeleń mazurski, jeleń wielkopolski i jeleń pomorski. W Polsce zamieszkują wszystkie większe kompleksy leśne, unikają zaś obszarów mocno zakrzewionych z uwagi na swoje spektakularne poroże.

Ciekawostki:

• Jeśli lubisz zamszowe buty, to wiedzcie, że mogą być zrobione m.in. z wyprawionej sarniej skóry.
• Odgłosy wydawane przez samce sarny do złudzenia przypominają szczekanie psa, można mieć wrażenie, że gdzieś w lesie grasuje banda zdziczałych psów
• Młode koźlęta są pozbawione zapachu – ukrywają się w zaroślach lub w kępach wysokiej trawy, gdzie z pewnej odległości są doglądane przez matkę, która zbliża się do nich tylko na czas karmienia: jest to strategia obronna gatunku, dlatego znalezione młode należy zostawić w spokoju, aby nie przenieść na nich swojego zapachu, który może przyciągnąć drapieżniki.
• Mnich to byk, u którego nie wykształciło się poroże, a szydlarz to byk (przeważnie stary), u którego nie rozwinęły się odnogi – taki osobnik jest eliminowany przez myśliwych w pierwszej kolejności, zagraża bowiem innym bykom (może je przeszyć na wylot).

Zdjęcie tytułowe pochodzi z serwisu Canva.