Czy to amatorsko, czy profesjonalnie – fotografowanie przyrody powinno być wykonywane z zachowaniem szacunku dla otaczającej przyrody i istot ją zamieszkujących. W Polsce nie są ściśle sprecyzowane przepisy prawa dotyczące fotografowania przyrody. Natomiast etycznych zasad fotografowania można szukać w różnych organizacjach związanych z przyrodą. Kodeks etyczny fotografii przyrodniczej stworzył Związek Polskich Fotografów Przyrody.
Przepisy prawa
Ustawa o Ochronie Przyrody z dnia 16.04.2004 roku zakłada, że zarówno Parki Narodowe jak i Rezerwaty Przyrody mają zawarte w swoich statutach udostępnianie swych terenów m.in. celem fotografowania i filmowania. Ale tam, gdzie istnieją przywileje, zwykle też występują ograniczenia. A te można znaleźć w tym samym dokumencie:
1. W stosunku do dziko występujących zwierząt gatunków objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone następujące zakazy:
Ust. o Ochronie Przyrody z dnia 16.04.2014 r, art 52. Zakazy dotyczące dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową
14) fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie
W zasadzie z tego zapisu nie możemy jednoznacznie wywnioskować, czy jeśli nie będziemy niepokoić zwierząt, to możemy fotografować czy nie. Bo pojęcie „niepokojenie” nie jest w żaden sposób zdefiniowane w Ustawie, co pozostawia spore pole do nadinterpretacji na własną korzyść.
Również Rozporządzenie Ministra Środowiska z 16 grudnia 2016 roku w sprawie ochrony dzikich zwierząt par. 6 ust.4 nie definiuje określenia „niepokojenie”. Natomiast w załączniku 1 Rozporządzenia znajdziemy listę gatunków, których nie powinniśmy niepokoić i płoszyć. Na liście znajdują się wszystkie gatunki nietoperzy i bardzo dużo gatunków ptaków. Problem jednak w tym, że statystyczny Polak nie zna tych gatunków i miałby duży problem z rozpoznaniem ich w przyrodzie.
A więc gatunki spoza listy można niepokoić i płoszyć? Oczywiście nie. Ale w przypadku płoszenia i niepokojenia gatunków z listy możemy otrzymać karę. O jakiej karze mowa?
Kto:
Ust. o Ochronie Przyrody z dnia 16.04.2014 r art. 131 pkt. 14
14) bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom narusza zakazy w stosunku do roślin, zwierząt lub grzybów objętych ochroną gatunkową
– podlega karze aresztu lub grzywny
Tylko znów, nie bardzo wiadomo jakie zachowanie można uznać za niepokojenie. Trzeba jednak wiedzieć, że złośliwe straszenie lub drażnienie zwierząt jest formą znęcania się nad zwierzętami (art. 6 ust. 2 pkt 9 Ustawy o Ochronie Przyrody) — i stanowi przestępstwo (art. 35 ust. 1a Ustawy o Ochronie Przyrody).
Dla wielu gatunków ptaków ustalone są strefy ochrony całorocznej oraz strefy ochrony okresowej, np dla bociana czarnego strefa ochronna całoroczna rozciąga się w promieniu 100 m od gniazda, a w okresie 15.03 – 31.08 w promieniu 500 m od gniazda. Najrozsądniej więc było by zapoznać się z listą gatunków ptaków dla których ustala się strefy ochronne i trzymać się wyznaczonych odległości.
Kodeks etyczny
A więc wychodzi na to, że fotografowanie przyrody sprowadza się do etyki. Intuicyjnie można od razu powiedzieć, że nie należy płoszyć zwierząt, aby uzyskać lepsze ujęcie.
Na co jeszcze należało by zwrócić uwagę? Z pomocą idzie Związek Polskich Fotografów Przyrody, który stworzył KODEKS ETYCZNY FOTOGRAFII PRZYRODNICZEJ.
Podczas fotografowania dzikiej przyrody powinniśmy pamiętać, że życie, rozwój i funkcjonowanie, czyli najszerzej pojęte dobro uwiecznianego obiektu i jego środowiska są znacznie ważniejsze od wykonania zdjęcia
Kodeks etyczny ZPFP
Kodeks zawiera szereg uwag dla osób wybierających się w teren, aby fotografować grzyby, rośliny i zwierzęta.
W terenie, na pierwszym miejscu muszą być stawiane: bezpieczeństwo zwierząt i niezakłócanie ich życia, zwłaszcza w okresie rozrodczym.
Kodeks etyczny ZPFP
Absolutnie nie powinno się dokarmiać zwierząt, aby przywabić je w celu zrobienia idealnego zdjęcia. To samo tyczy się wykładania sztucznych poidełek.
Nie zaleca się fotografowania gniazd i piskląt. Zakazane jest fotografowanie nietoperzy w jaskiniach bez zezwoleń. W kodeksie zawarte są również uwagi do obróbki zdjęć, aby zachować wiarygodność fotografii przyrodniczej. Należy również być świadomym, że udostępnianie informacji o lokalizacji wykonania fotografii rzadkiego gatunku objętego ochroną może stanowić dla niego zagrożenie. Dlatego czasami dla dobra zwierząt lepiej takiej informacji nie udostępniać.
Z treścią kodeksu możesz zapoznać się klikając poniżej.
Więcej wpisów dotyczących fotografii przyrodniczej znajdziesz klikając w poniższą grafikę.
Zdjęcie tytułowe pochodzi z serwisu www.pixabay.com.
