Jadowite ssaki

Któż z nas nie był kiedyś użądlony przez osę lub pszczołę! Każdy z nas od dziecka słyszy o jadowitych wężach, pająkach, skorpionach, czy niebezpiecznych, zwłaszcza dla alergików, błonkówkach. Jeśli mówimy o jadowitych zwierzętach to mamy zwykle na myśli gady, czy owady. Tymczasem okazuje się, że istnieją również jadowite ssaki.

Ale czym tak w ogóle jest jad? Jest to substancja toksyczna, wytwarzana w celu odstraszenia, sparaliżowania lub uśmiercenia. Jad może być wytwarzany przez zwierzęta, rośliny, a także drobnoustroje. Produkowany jest w gruczołach jadowych i wprowadzany do ciała ofiary przez specjalistyczne narządy: kolce jadowe, zęby jadowe oraz żądła.

Klasycznym przykładem ssaka wytwarzającego jad jest australijski dziobak. Samce posiadają na tylnych łapach ostrogi, przez które wyprowadzany jest jad. Jad może służyć dziobakom do obrony, ale z racji, że jego produkcja rośnie w okresie rozrodu, uważa się, że służy samcom do przejęcia dominacji i kontroli nad danym terytorium w tym okresie. Toksyny zawarte w jadzie mogą spowodować śmierć nawet tak dużych zwierząt jak psy.

U ludzi jad wywołuje przeszywający ból, a wokół rany tworzy się rozrastający się obrzęk. Ból może utrzymywać się wiele tygodni, a nawet miesięcy, a rana i skóra wokół rany jest bardzo wrażliwa na dotyk i inne bodźce zewnętrzne. Z upływem czasu ból się zmniejsza, ale odnotowano przypadki długotrwałego i stałego natężenia bólu, tak, że nawet morfina nie dawała ulgi. Obecnie prowadzone są badania nad jadem dziobaka w kierunku zastosowania w leczeniu bólu przewlekłego, a także w terapii nadciśnienia tętniczego.

Ugryzienie almika kubańskiego z rodziny owadożernych, również jest jadowite. Ten kubański endemit ma w żuchwie przekształcone gruczoły ślinowe, które mogą spowodować śmierć gryzoni, jaszczurek, żab, a nawet małych ptaków. Osobniki tego gatunku nie są uodpornione na działanie jadu, o czym świadczą martwe osobniki z wyraźnymi objawami zatrucia, znajdywane w klatkach hodowlanych.

Do jadowitych ssaków zaliczane są również nietoperze wampiry, chociaż dla wielu jest to sprawa dyskusyjna. W ich ślinie znajdują się specjalne substancje znieczulające oraz zapobiegające krzepnięciu krwi, zwane antykoagulantami.

Prawdziwym ewenementem było by potwierdzenie przypuszczeń, że jedna z małpiatek, a więc przedstawicielka naczelnych, również posiada gruczoły jadowe. Uważa się, że wydzielina gruczołu ramiennego Nycticebus coucang zawiera jad. Lorisy mocno gryzą, a w przypadku jeśli lorisa otrze się o ranę ramieniem, jad może dostać się do rany i spowodować szok anafilaktyczny, co u niektórych osób może doprowadzić do śmierci.

Jadowite ssaki w Polsce

Bardzo mało osób jest świadomych, że również w naszej rodzimej faunie można spotkać jadowite ssaki! Rzęsorek rzeczek i rzęsorek mniejszy są małymi zwierzętami z rodziny ryjówkowatych, często mylone z gryzoniami.. Rzęsorki mają toksyczną ślinę, którą paraliżują drobne zwierzęta wodne, którymi się żywią. Pomimo, że jad rzęsorków nie szkodzi ludziom, należy być bardzo ostrożnym w kontaktach z rzęsorkiem rzeczkiem –  jest  on bowiem ogniwem w przenoszeniu tularemii – ostrej bakteryjnej choroby zakaźnej.

Rzęsorki nie są jedynymi jadowitymi owadożernymi naszego kraju – również krety produkują jad. Ich ślina zawiera substancje, które paraliżują dżdżownice, przez co kret może magazynować je, w celu późniejszej konsumpcji.

Kolejnym jadowitym ssakiem jest następny przedstawiciel ryjówkowatych – Blarina carolinensis, zamieszkująca południowo – wschodnie Stany Zjednoczone. Jad jest aplikowany ofierze podczas ugryzienia – może spowodować śmierć zwierzęcia wielkości myszy. Dla człowieka jad jest nieszkodliwy, ale może wywołać niewielki ból.

Zdjęcie tytułowe pochodzi z serwisu Canva.

Jeśli zainteresował Cię ten wpis to koniecznie zajrzyj do sekcji CIEKAWOSTKI O ZWIERZĘTACH klikając w poniższą grafikę.